Το Δαχτυλίδι του Γύγη είναι μυθικό αντικείμενο που αναφέρεται από τον φιλόσοφο Πλάτωνα , στο Βιβλίο 2 της Πολιτείας (2.359d–2.360d). Το δαχτυλίδι έδινε στον ιδιοκτήτη του την ικανότητα να γίνεται αόρατος με τη θέλησή του. Μέσα από την ιστορία του δαχτυλιδιού, η Πολιτείααναλύει το αν ένα ιδιοφυές άτομο θα ήταν ηθικό, αν δεν είχε την ανησυχία ότι θα πιαστεί και θα τιμωρηθεί λόγω άδικων πράξεων.
Ο Σωκράτης σε ένα διάλογο της Πολιτείας με τον Γλαύκωνα, αδερφό του Πλάτωνα, ισχυρίστηκε ότι η δικαιοσύνη πρέπει να επιδιώκεται όχι μόνο διότι αποφέρει οφέλη, αλλά και γιατί ως προς την ουσία της είναι κάτι καλό. Τότε του διηγήθηκε την ιστορία για κάποιον Γύγη...
Κείμενο από τη Πολιτεία του Πλάτωνα ενότητα "ΤΟ ΔΑΧΤΥΛΊΔΙ ΤΟΥ ΓΎΓΗ"
"Ή δ'εξουσια ην λέγω ειη αν τοιαδε μάλιστα, ει αυτοις γενοιτο [δυναμις ] οιαν δύναμιν φασιν γενεσθαι ποτέ τω [Γυγου ] προγονω του Λυδου.
[Φασι ] μεν γαρ αυτόν είναι ποιμενα θητευοντα παρά τω τότε αρχοντι Λυδιας, γενομενου δε πολλού ομβρου και σεισμού ραγηναι τι της γης και γενεσθαι χάσμα κατά τον τόπον η ενεμεν.
Ιδοντα δε και θαυμασαντα [φασι] καταβηναι και ιδειν άλλα τε δη θαυμαστα α μυθολογουσιν και χαλκουν ιππον, κοιλον, εχοντα θυριδας, καθ'ας εγκυψαντα ιδειν ενοντα νεκρον, μειζω η κατ'ανθρωπον ως φαινεσθαι, τούτον δε [φασιν εχειν] ουδέν άλλο, χρυσουν δακτυλιον όντα περί δε τη χειρι περιελομενον εκβηναι. Γενομενου δε συλλόγου τοις ποιμεσιν ειωθοτος, ιν'εξαγγελοιεν κατά μήνα τω βασιλει τα περί τα ποιμνια, [φασιν]αφικεσθαι και εκείνον εχοντα τον δακτυλιον καθημενον ουν μετά των άλλων [φασι ]τυχειν περιαγαγοντα την σφενδονην του δακτυλιου εις το εισω της χειρός προς εαυτόν, γενομενου δε τούτου αφανη τοις παρακαθημενοις και [εκείνους] διαλεγεσθαι [περί αυτού] ως [διαλεγονται ] περί οιχομενου.
Και [φασι ] τον θαυμαζειν και επιψηλαφωντα πάλιν τον δακτύλιον στρεψαι την σφενδονην έξω, και στρεψαντα γενεσθαι φανερον.
Και εννοησαντα τούτο [φασιν ]αποπειρασθαι ει έχει του δακτυλιου ταυτην την δύναμιν, και [φασιν ] ούτω συμβαινειν αυτω, στρεφοντι μεν την σφενδονην εισω γιγνεσθαι αδηλω, [στρεφοντι ]δε [την σφενδονην ] έξω [γιγνεσθαι ] δηλω αισθομενον δε [ τούτο φασι] διαπραξασθαι ευθύς γενεσθαι των αγγέλων των παρά τον βασιλέα, ελθοντα δε και μοιχευσαντα την γυναίκα αυτού, επιθεμενον μετ'εκεινης τω βασιλει αποκτειναι [αυτόν ] και ούτω κατασχειν την αρχήν. "
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
" Η δυνατότητα για την οποία κάνω λόγο θα ήταν τέτοια πρωτίστως, εάν αυτοί αποκτουσαν (δύναμη) σαν κι αυτή που λένε ότι απέκτησε κάποτε ο Γυγης, ο πρόγονος του Λυδου.
(Λένε) λοιπόν ότι αυτός ήταν βοσκός στην υπηρεσία του τότε άρχοντα της Λυδιας, κι ότι ύστερα από μια δυνατή καταιγίδα κι ένα σεισμό ράγισε ένα κομμάτι της γης και δημιουργήθηκε άνοιγμα στον τόπο που εβοσκε τα πρόβατα.
Μόλις το αντικρυσε και αφού το θαυμασε, (λένε) ότι κατέβηκε κι ότι είδε κι άλλα αξιοπεριεργα πράγματα, όπως εξιστορουν, και (ανάμεσά τους) ένα χάλκινο άλογο, κουφιο από μέσα, που είχε μικρές πόρτες, μέσα στις οποίες εσκυψε και είδε ότι υπήρχε ένας νεκρός, μεγαλύτερος από άνθρωπο, όπως φαινόταν κι αυτός [λένε πως δεν είχε πάνω του ] παρά μόνο ένα χρυσό δακτυλίδι στο χέρι του, το οποίο [εκείνος ] πήρε και ανέβηκε στην επιφάνεια.
Όταν έγινε η συναθροιση των βοσκων, η όποια συνηθιζοταν, προκειμένου να ενημερώνουν κάθε μήνα το βασιλιά για τα κοπάδια του, [λένε ] πως πήγε και εκείνος φορώντας το δακτυλίδι καθώς λοιπόν καθόταν μαζί με τους άλλους, [λένε ] πως εστρεψε τυχαία την πέτρα του δαχτυλιδιού στο πίσω μέρος του χεριού του προς το σώμα του και μόλις έγινε αυτό, [λένε ] ότι εκείνος έγινε αόρατος σε όσους κάθονταν κοντά του και ότι [εκείνοι ] συζητουσαν [γι'αυτον ] σαν να είχε αποχωρήσει.
Ακόμη [λένε ] ότι αυτός απορουσε και ότι ψηλαφωντας πάλι το δακτυλίδι εστρεψε την πέτρα προς τα έξω και πως μόλις την εστρεψε έγινε αόρατος.
Όταν το κατάλαβε, [λένε ] πως προσπάθησε να εξακριβωσει αν το δαχτυλίδι είχε αυτή τη δυνατότητα και [λένε ] πως έτσι πράγματι του συνέβαινε, ότι δηλαδή κάθε φορά που εστρεψε την πέτρα προς τα μέσα γινόταν αόρατος, ενώ [κάθε φορά που την εστρεφε ] προς τα έξω [γινόταν ] ορατός όταν σιγπυρευτηκε [γι'αυτό, λένε ] πως κατόρθωσε αμέσως να γίνει ένας από τους αγγελιοφορους που θα πήγαιναν στο βασιλιά και πως αφού πήγε [εκεί ] και συνηψε δεσμό με τη γυναίκα του, επιτέθηκε με τη βοήθειά της στο βασιλιά και [τον ] σκότωσε,και έτσι κατέλαβε την εξουσία. "
ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΙΡΡΟΗ
- Μία ιστορία στη σειρά βιβλίων κόμικ The Spectre περιλαμβάνει ένα τεράστιο δαχτυλίδι του Γύγη.
- Το δαχτυλίδι του Άλμπεριχ στην όπερατου Ρίχαρντ Βάγκνερ Το Δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν.
- Η νουβέλα φαντασίας Zelda Pryce: The Razor's Edge (2013) του Τζόζεφ Ρόμπερτ Λιούις περιλαμβάνει ένα δαχτυλίδι ως μία συσκευή με την ικανότητα "arcane", η οποία κάνει αυτόν που το φέρει αόρατο.
- Το Ένα Δαχτυλίδι από το Χόμπιτ και τονΆρχοντα των Δαχτυλιδιών του Tζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν. Το δαχτυλίδι κάνει αόρατο τον ιδιοκτήτη του, αλλά ταυτόχρονα τον διαφθείρει, ενώ επίσης και τα δύο βρέθηκαν σε σπηλιά. Παρ' όλο που υπάρχουν εικασίες ότι ο Τόλκιν επηρεάστηκε από την ιστορία του Πλάτωνα, δεν υπάρχει τέτοια απόδειξη στα γράμματα και τη βιογραφία του. Σε αντίθεση με το δαχτυλίδι του Γύγη, το Ένα Δαχτυλίδι εκπέμπει μία κακή δύναμη, η οποία πάντα καταστρέφει την ηθική του ιδιοκτήτη του.
- Στο ποίημα Like a Sentence του Τζον Άσμπερυ αναφέρεται "Και λέχθηκε από το Γύγη ότι το δαχτυλίδι του / έλκυε αυτούς που δεν τον έβλεπαν" υπονοώντας ότι ο θάνατος (το τελικό θέμα του ποιήματος) εκλύει ακόμη και αυτούς που τον αγνοούν
- Ο Κικέρωνας αναφέρει την ιστορία του δαχτυλιδιού του Γύγη στο Περί καθηκόντων για να απεικονίσει τη θέση του ότι ένα σοφό ή καλό άτομο παίρνει τις αποφάσεις του με το φόβο της ηθικής ταπείνωσης μέσω της τιμωρίας ή των αρνητικών επιπτώσεων.
- Η νουβέλα Fifth Business του Ρόμπερτσον Ντέιβις παραπέμπει στην ιστορία του δαχτυλιδιού του Γύγη.
Πηγές
Πλάτων, Πολιτεία (Βιβλίο Β) 359d-360d
Βιβλίο "Πολιτεία Πλάτωνος" Συγγραφέας Παναγιώτης Τζιτζικακης εκδόσεις πουκαμισας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου