Στο λεκανοπέδιο που σχηματίζεται από τα βουνά Βερμιο, Πιερια, Μπουρινος και Ασκιο, συναντά κανείς την πόλη της Κοζάνης, πρωτεύουσα και κομβικο κέντρο της Δυτικής Μακεδονίας.
Ίχνη της ιστορίας της πόλης ανιχνευονται στη Νεολιθική εποχή, επεκτεινονται στην Αρχαία περίοδο, τότε που η περιοχή ονομαζόταν " Ελιμεια ", και συνεχίζονται στα Βυζαντινα χρόνια.
Η επικρατεστερη εκδοχή για την ονομασία της πόλης είναι πως οι κάτοικοι της Ηπείρου ονόμασαν τον οικισμό "Κοσδιανη", που στη συνέχεια μετατράπηκε σε "Κοζιανη" και αργότερα "Κοζάνη".
Στα τέλη του 14ου αιώνα εγκαταστάθηκαν στην ευρύτερη περιοχή της σημερινής πόλης Χριστιανοί από την Β.Ηπειρο ( τα χωριά Μπιθικουκιο, Κοσδιανη κ.α.) κυνηγημενοι από τους Τουρκοαλβανους.
Σ'αυτους προστέθηκαν αργότερα πρόσφυγες από τα Αγραφα, τη Θεσσαλία, τα Τρίκαλα, ακόμα και από την Αίγυπτο, αλλά και από τα Βυζαντινα φρουρια της περιοχής, όπως είναι το Κτενι, οι οποίοι κατατροπωθηκαν από τους Τούρκους.
Οι αποικοι από την Β.Ηπειρο έφτασαν στην περιοχή "Παλιοκοζιανη" της Ερατυρας και στην συνέχεια ήρθαν στη περιοχή "Καλύβια" , τα σημερινά "Παλιοσπιτα" στο Σιοποτο της Κοζάνης. Λίγο ανατολικοτερα εχτισαν τα σπίτια τους, στην περιοχή Τζαμπρα.
Τον βραχωδη λόφο πάνω από τη Τζαμπρα τον ονόμασαν Σκρικα ή Σκ'ρκα, που σημαίνει "βραχωδης ύψωμα".
Οι καλύβες των ξυλοκοπων, των ποιμενων και των γεωργων γρήγορα εξελιχθηκαν σε χωριό, κι αυτό με τη σειρά του σε μια ελληνική ορθόδοξη πόλη μέσα στην τουρκοκρατια. Το 1528, όπως αναφέρεται σε οθωμανικο φορολογικό κώδικα, η Κοζάνη είχε 154 ορθοδοξες οικογένειες.
Η Κοζάνη δεν γνώρισε κατακτητες, κι αυτό γιατί μέχρι τον 19ο αιώνα ήταν "Μελικανες" , τελουσε δηλαδή υπό την προστασία της σουλτανομητορος.
Το σουλτανικο διάταγμα που κατόρθωσε να λάβει ο γιος του προεστου Ιωάννη Τραντα, Χαρισιος, τον 17ο αιώνα, παραχωρουσε πολλά θρησκευτικά και εμπορικά προνόμια στη πόλη.
Οι κάτοικοι της Κοζάνης ασχολήθηκαν ιδιαίτερα με την βιοτεχνία, την κτηνοτροφία και την οικοτεχνια, ενώ τον 17ο και τον 18ο αιώνα ανέπτυξαν επικοινωνία με χώρες της Κεντρικής Ευρώπης (Βιέννη, Πεστη, Βουδα, Βενετία, Βελιγράδι, Ιασιο κ.α.).
Οι Κοζανιτες με τα καραβανια μετέφεραν τοπικά προϊόντα στις περιοχές αυτές, και αντίστοιχα έφερναν πίσω μαζί τους ευρωπαϊκά προϊόντα, μαζί με τις ιδέες και τον πολιτισμό των χωρών αυτών.
Εκεί, στις χώρες του εξωτερικού ίδρυσαν κομπανιες και αδελφοτητες, και μέσω αυτών βοήθησαν πολλές φορές την ιδιαίτερη πατρίδα τους. Προοδευσαν επιχειρηματικα, έγιναν δωρητες και ευεργετες του τόπου όπου ζούσαν, αλλά και του γενεθλιου τόπου τους.
Ενδεικτικά αναφέρονται οι οικογένειες:
Καραγιαν, Δουμπα,Χαριση, Βαλταδωρων , Κλειδη, Παγουνη, Τακιατζηδων.
Το 1675 ιδρύθηκε η "Σχολή της Κοζάνης" , που αργότερα ονομάστηκε "Στοά" και ήταν ένα Πανεπιστήμιο της εποχής του, με σπουδαίους δασκάλους, ένας εκ των οποίων ήταν ο Ευγένιος Βουλγαρης.
Η Στοά αποτέλεσε φυτωριο πολλών πνευματικών ανθρώπων την περίοδο του υστερου Νεοελληνικου Διαφωτισμου, όπως ήταν ο Χαρισιος Μεγδανης, ο Γεώργιος Σακελλαριος, ο Μιχαήλ Περδικαρης, οι Ευφρονιος και Ραφαηλ Ποποβιτς, ο Γεώργιος Λασσανης ( Υπασπιστης του Αλέξανδρου Υψηλαντη, μαχητης στο Δραγατσανι), ο Νικόλαος Κασομουλης (με τα περίφημα 'Ενθυμηματα Στρατιωτικά '), ο Γεώργιος Ρουσιαδης.
Η Κοζάνη συμμετείχε στην επανάσταση του 1821 με πολίτες της, οι οποίοι αγωνιστηκαν στην υπόλοιπη επαναστατημενη Ελλάδα:
Νικόλαος Κασομουλης, Γεώργιος Λασσανης, Μιχαήλ Ιωάννου, Εμμανουήλ Χατζηκωνσταντινου, Κωνσταντίνος Ναουμιδης, Ιωάννης Τιαλιος , Ιωάννης (Νάνος) Μπαρουτας κ.α. Η πόλη απελευθερώθηκε στις 11 Οκτωβρίου του 1912 κι εντάχθηκε στον εθνικό κορμό.
Πρόσωπα της πόλης που διακρίθηκαν κατά τον 20ο αιώνα είναι :
Ο γυμνασιαρχης και Ιστορικός Παναγιώτης Λιουφης , ο δικηγόρος και λογοτεχνης Κωνσταντίνος Τσιτσελικης, ο Μητροπολίτης Διονύσιος Ψαριανος, ο μουσικός Γ.Δοδουρας, ο Πρόεδρος του συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών Ν. Κοζάνης Κωνσταντίνος Σιαμπανοπουλος, ο Μητροπολίτης Ιωακείμ Αποστολίδης, που βγήκε ανταρτης στο βουνό το 1943,ο Βουλευτής, Υπουργός και συγγραφέας, Μιχάλης Παπακωνσταντινου.
Η Κοζάνη μετά την δεκαετία του 1960 γνώρισε μεγάλη βιομηχανική και οικονομική ανάπτυξη με τα εργοστάσια της ΔΕΗ και την εκμετάλλευση αποθεμάτων λιγνίτη.
Η πόλη της Κοζάνης έχει 55.926 κατοίκους και ο Καλλικρατικος Δήμος έχει 71.388 κατοίκους, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011.
Ιστορικό - Λαογραφικο και Φυσικής Ιστορίας Μουσείο Κοζάνης
Ιδρύθηκε το 1969. Εμπνευστής και δημιουργός του Ιστορικού -Λαογραφικού και Φυσικής Ιστορίας Μουσείου Ν.Κοζανης ήταν ο Κωνσταντίνος Ε. Σιαμπανοπουλος, ο οποίος αφιερώθηκε στη διάσωση και προβολή του πολιτισμού και της παράδοσης του τόπου.
Το κτίριο εκφράζει την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Δυτικής Μακεδονίας, ενώ το εσωτερικό του είναι σύγχρονο και μοντέρνο.
Το Ιστορικό -Λαογραφικο και Φυσικής Ιστορίας μουσείο Κοζάνης περιλαμβάνει μια ξεχωριστή Λαογραφική έκθεση από το 1640 έως το 1960, μια Έκθεση Φυσικής Ιστορίας από την Παλαιολιθικη εποχή μέχρι και τους νεότερους χρόνους, μία Αρχαιολογική - Βυζαντινή έκθεση από το 7000 π.Χ. έως 1453 μ.Χ.,μια ιστορική έκθεση από το 1453 έως 1944, μία Πινακοθηκη των νεοτερων χρόνων, μία Συλλογή γραμματοσηματων (1861-2004) και μία Συλλογή ραδιοφωνων (1930-1960).
Κοβενταρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης
Το 1688 συστήνεται η πρώτη σχολική βιβλιοθήκη, που στο πέρασμα του χρόνου εξελίσσεται στην ιστορική βιβλιοθήκη της Κοζάνης. "Οίκος Βελτιωσεως" το 1813, " Αναγνωστηριο Κοζάνης " το 1916 και λίγα χρόνια μετά " Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης ", όπου από το 1930 διεπρεψε ως διευθυντής της ο Ν. Π. Δελιαλης.
Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης είναι μια βιβλιοθήκη με πλούσια και μακρόχρονη ιστορία, και συγκαταλεγεται ανάμεσα στις πιο σημαντικές βιβλιοθήκες της Ελλάδας, κυρίως λόγω του μεγάλου αριθμού παλιών βιβλίων που περιέχει, των χειρογραφων, του αρχειακου υλικού αλλά και του όγκου της σύγχρονης συλλογής της.
Απόκριες
Αποκρια στη Κοζάνη σημαίνει χορός, τραγούδι, γλέντι και παράδοση. Η Κοζάνη φημίζεται για την Αποκρια της.
Τις μέρες του καρναβαλιού η Κοζάνη ξεφαντωνει διονυσιακα, ενώ το γλωσσικό ιδιωμα έχει την τιμητική του.
Το μεσημέρι της μεγάλης αποκριας γίνεται παρέλαση αρματων και μεταμφιεσμενων, που εκπροσωπουν τους Φανους της πόλης.
Οι Φανοι είναι μεγάλες φωτιές, που ανάβουν σε κάθε γειτονιά και γύρω τους χορεύουν και τραγουδούν μικροί και μεγάλοι.
Πηγή
Google images
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου