ΔΕΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΥΜΑΤΑ ΚΟΖΑΝΗ

            Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΟΡΥΧΕΙΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ   ΚΟΖΑΝΗΣ.. 

      Στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας και πιο συγκεκριμένα στη λεκάνη Πτολεμαΐδας είναι γνωστή εδώ και πολλές δεκαετίες η ύπαρξη πλούσιων λιγνιτικών κοιτασμάτων. 

Από τις αρχές ακόμη του 20ου αιώνα υπήρχαν μικρές ιδιωτικές εκσκαφές, οι οποίες κάλυπταν στοιχειώδεις οικογενειακές ανάγκες θέρμανσης, ενώ η πρώτη συστηματική εκμετάλλευση ανήκει στη μικρή εταιρία Παυλίδη - Αδαμοπούλου, χωρίς ωστόσο καμιά συστηματική έρευνα να έχει διεξαχθεί μέχρι τότε. 

   Η πρώτη συστηματική έρευνα ξεκίνησε το 1937 από τον Γερμανό καθηγητή Kögel, o οποίος, αφού ερεύνησε τη περιοχή, πρότεινε την ανόρυξη 186 γεωτρήσεων, οι οποίες εκτελέσθηκαν μεταξύ των ετών 1937 - 1940 και από τις οποίες διαπιστώθηκαν αποθέματα ύψους 300.000.000 τόνων λιγνίτη. 

Από τότε η λεκάνη της Πτολεμαΐδας απετέλεσε και αποτελεί τη σημαντικότερη λιγνιτοφόρα περιοχή της Ελλάδας. Μεταπολεμικά, όταν τέθηκε επί τάπητος το ενεργειακό πρόβλημα της χώρας, ανατέθηκε από την Υπηρεσία Ερευνών Υπεδάφους η εκπόνηση κοιτασματολογικής μελέτης στον καθηγητή Ι. Παπασταματίου, ο οποίος προσδιόρισε τα εξής αποθέματα.

· Βέβαια 450.000.000 τόνοι

· Πιθανά 150.000.000 τόνοι

· Δυνατά 150.000.000 τόνοι

    Το 1957 η εταιρία ΛΙΠΤΟΛ (ΛΙγνιτωρυχεία ΠΤΟΛεμαΐδος) άνοιξε το πρώτο ορυχείο ευρείας επιφανειακής εκμετάλλευσης στο Κύριο Πεδίο, με προοπτική παραγωγής 1.800.000 τόνων και πρόγραμμα ανάπτυξης με ετήσια παραγωγή το 1960 τους 4.600.000 τόνους. Το πρόγραμμα της ΛΙΠΤΟΛ προέβλεπε επίσης για το 1967 τη διάνοιξη νέου ορυχείου στο Πεδίο Καρδιάς με ετήσια παραγωγή 5.000.000 τόνους λιγνίτη. Το 1960 η ΛΙΠΤΟΛ ανέθεσε στο Γραφείο Dr. Ehlers την εκπόνηση λεπτομερούς κοιτασματολογικής μελέτης στην περιοχή νότια του εξάρματος του Κομάνου, όπου υπολογίσθηκαν αποθέματα ύψους 355.000.000 τόνων λιγνίτη.

Την περίοδο 1966 - 1968 εκτελέσθηκαν ερευνητικές γεωτρήσεις στην περιοχή νότια του Ορυχείου Καρδιάς γνωστή και σαν Νότιο Πεδίο, όπου τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα της έρευνας οδήγησαν τη διοίκηση της ΛΙΠΤΟΛ να προτείνει την εκτέλεση λεπτομερούς έρευνας, την οποία, μετά τη συγχώνευση της ΛΙΠΤΟΛ με τη ΔΕΗ, χρηματοδότησε η ΔΕΗ.

     Την έρευνα διεξήγαγε το Ι.Γ.Ε.Υ με επικεφαλής τους Ι. Αναστόπουλο και Κ. Κούκουζα, οι οποίοι σε πρώτη φάση υπολόγισαν τα εξής αποθέματα.

· Απολήψιμα 343.000.000 τόνους

· Βέβαια 650.000.000 τόνους

· Δυνατά 800.000.000 τόνους 

      Οι ερευνητικές γεωτρήσεις στην περιοχή του Νοτίου πεδίου συνεχίσθηκαν την περίοδο 1973-1976 και το 1976 ανατέθηκε στον οίκο Dr. OTTO GOLD η εκπόνηση της μελέτης εκμετάλλευσης του Νοτίου Πεδίου, που παραδόθηκε το Μάϊο 1978.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης τα συνολικά αποθέματα απολήψιμου λιγνίτη ανατολικά του ρέματος Σουλού υπολογίζονται σε 1.050 εκατ. τόνους και βρίσκονται σε σχέση εκμετάλλευσης 5,03 : 1 FM3/TN.

Τον Αύγουστο 1979 άρχισε η διάνοιξη του Ορυχείου Νοτίου Πεδίου, του μεγαλύτερου σήμερα λιγνιτωρυχείου στη Βαλκανική χερσόνησο, όπου η έρευνα συνεχίζεται ακόμη και σήμερα, αφού για τα επόμενα χρόνια θα αποτελέσει την κύρια πηγή τροφοδοσίας λιγνίτη του ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου.

      Η ραγδαία ανάπτυξη των λιγνιτωρυχείων της ΔΕΗ και ιδιαίτερα του Λιγνιτικού Κέντρου Πτολεμαΐδας - Αμυνταίου, που έχει εξελιχθεί σε ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης, με ετήσια διακίνηση μαζών παραγωγή λιγνίτη άνω των 50.000.000 τόνων, στηρίζεται σήμερα στα εξής ορυχεία.

· Ορυχείο Κυρίου Πεδίου - Ορυχείο Μαυροπηγής

· Ορυχείο Τομέα - 6 

· Ορυχείο Νοτίου Πεδίου 

· Ορυχείο Αμυνταίου

                 ΤΡΑΓΩΔΙΑ  1978

Η μεγάλη κατολίσθηση στο Ορυχείο Κύριου πεδίου στις 11 Ιανουαρίου 1978 

Δυο νεκροί, ένας τραυματίας και 500.000.000 δραχμές ζημιά στη ΔΕΗ

        Τετάρτη 11 Ιανουαρίου του 1978, έξι η ώρα το απόγευμα, έγινε μεγάλη κατολίσθηση στο Κύριο Πεδίο και έθαψε ολόκληρο, ένα μεγάλο ηλεκτροκίνητο καδοφόρο εκσκαφέα βάρους 1.000 τόνων! Η κατολίσθηση έγινε από τις εξωτερικές αποθέσεις που έφυγαν με «ροή λάβας» και το βάρος τους υπολογίστηκε σε 2,5 εκατομμύρια τόνους.  Ο εκσκαφέας εξαφανίστηκε αφού θάφτηκε ολοκληρωτικά στα χώματα μαζί με τον χειριστή του, Γιάννη Ποιμενίδη 54 χρόνων από την Άρδεσα. Βαριά τραυματισμένος αλλά ζωντανός βγήκε ο Εργάτης-Επιτηρητής Αχιλλέας Τούμπας από τον Κόμανο.

       Ο Ποιμενίδης ήταν ο πρώτος που είδε την κατολίσθηση και ειδοποίησε τους άλλους επτά συναδέλφους του που βρίσκονταν στον εκσκαφέα: «Έρχεται το βουνό τρέξτε για να σωθείτε» τους φώναξε αλλά αυτός λόγω και της θέσης του, στο Χειριστήριο Α’ δεν πρόλαβε να φύγει και θάφτηκε ζωντανός!

      Τα στοιχεία όλα δείχνουν ότι μπορούσε να προβλεφθεί γιατί είχε σημάδια που οι εργαζόμενοι τα είχαν αντιληφθεί και τα κατήγγειλαν μάλιστα στη διεύθυνση! Όπως κατέθεσαν στον εισαγγελέα οι οδηγοί που κουβαλούσαν τέφρα και άλλα υλικά πάνω από το πρανές, είδαν μεγάλες ρωγμές σε απόσταση 200 μέτρων από την τομή που δούλευε ο εκσκαφέας και ειδοποίησαν τους επιστάτες, οι οποίοι όμως τους είπαν «δεν είναι τίποτα, αυτά συμβαίνουν στα Ορυχεία». Κατήγγειλαν επίσης ότι οι ίδιοι οι οδηγοί απείλησαν με στάση εργασίας αν δεν παρθούν μέτρα και η διεύθυνση του Ορυχείου το μόνο που έκανε ήταν να αλλάξει την κατεύθυνση του δρομολογίου τους. Μάλιστα μια ώρα πριν την κατολίσθηση. Επίσης καταγγέλθηκε ότι οι τεχνικοί του Ορυχείου είχαν κάνει πριν μέρες έγγραφη αναφορά στη διεύθυνση για τους κινδύνους από τα ρήγματα αλλά απάντηση δεν πήραν ποτέ.

     Και συνέβησαν κατά την πάροδο του χρόνου και αλλοί εργατικοί τραυματισμοί , κατολισθήσεις .... Πρόσφατη είναι φέτος στη περιοχή Αμυνταίου...

                ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΥΜΑΤΑ ΣΤΑ ΟΡΥΧΕΙΑ ΣΤΗ ΔΕΗ....

Η επέκταση των δραστηριοτήτων της ΔΕΗ στο ορυχείο της Ποντοκώμης και της Μαυροπηγής, έφερε στο φως για πρώτη φορά εναννολιθικό οικισμό που χρονολογείται γύρω στα 6.500 π.Χ.

Η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κοζάνης και επικεφαλής της ανασκαφής στην θέση "Σουλούκια" της Ποντοκώμης Αρετή Χονδρογιάννη, σημείωσε ότι "με βάση τα ευρήματα που έχουμε μπορούμε να μιλήσουμε για ένα οργανωμένο οικισμό που οι κάτοικοι του ήταν αγρότες και κτηνοτρόφοι, καλλιεργούσαν την γη τους και έτρεφαν κοπάδια με αιγοπρόβατα". 

Ο οικισμός φαίνεται ότι έχει ιστορία από το 6.500 έως το 6.000 π.χ. και αποτελούσε μόνιμο σημείο κατοίκησης των προϊστορικών ανθρώπων. Τα σπίτια ήταν πασσαλόπηκτα, με πηλό και ξερά φύλλα, αλλά όπως ανέφερε η κ. Χονδρογιάννη, "από τα ευρήματα που εντοπίσαμε στις τρύπες των πασσάλων φαίνεται ότι ο οικισμός καταστράφηκε από φωτιά". 

"Πολλές φορές στις αρχαιολογικές ανασκαφές, ειδικά την εποχή που εμείς διερευνούμε, η ιστορία γράφεται από ταπεινά αντικείμενα που έρχονται στο φως" τόνισε η Αρετή Χονδρογιάννη και ανέφερε την σφυρίχτρα που είναι κατασκευασμένη από οστό ζώου, καθώς και άλλα ευρήματα που ήρθαν στο φως, τα οποία αποδεικνύουν ότι οι κάτοικοι είχαν ξεκινήσει να εξερευνούν και την μουσική τέχνη. 

Οι προϊστορικοί κάτοικοι της Ποντοκώμης είχαν πολύ καλά λίθινα και οστέινα εργαλεία και είχαν αναπτύξει τρίχρωμη κεραμική στα αγγεία τους. Τα στοιχεία που διαθέτουν οι αρχαιολόγοι, τους κάνουν να πιστεύουν ότι "έχουμε τεχνική που ανέπτυξε τοπικό εργαστήριο της εποχής". 

     Ο διευθυντής του Ορυχείου Καρδιάς, Κώστας Μαχτής, δήλωσε ότι για τις ανασκαφές στην περιοχή της Μαυροπηγής και της Ποντοκώμης που ξεκίνησαν το 2010, "έχουν διατεθεί από την ΔΕΗ 20 εκ. ευρώ", ενώ για "τις ανασκαφές στο ορυχείο του Αμυνταίου και στην Φλώρινα, 40 εκ. ευρώ". Συνολικά για μια δεκαετία η ΔΕΗ έχει διαθέσει περίπου 60 εκ. ευρώ. Επεσήμανε ότι ο λιγνίτης ως ενεργειακό καύσιμο κοστολογείται στα πλαίσια του ανταγωνισμού και "η επιβάρυνση που δέχεται από τις ανασκαφές και την αποδέχεται η επιχείρηση, είναι μεγάλη". Ανέφερε ότι "η επιβάρυνση της ΔΕΗ λόγω των ανασκαφών θα πρέπει να κινείται σε λογικά πλαίσια» δηλώνοντας όμως ότι "η ευαισθησία της ΔΕΗ στην ανάδειξη της αρχαιολογικής κληρονομιάς και ιστορίας της περιοχής είναι δεδομένη". 

     Μικρό μέρος των ευρημάτων από τις ανασκαφές των τελευταίων χρόνων θα παρουσιαστούν σε επίσημη τελετή την Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κοζάνης, ενώ τα περισσότερα ευρήματα φυλάσσονται σε αποθήκες του υπουργείου Πολιτισμού και στους αποθηκευτικούς χώρους του Αρχαιολογικού Μουσείου Αιανής. «Θα χρειαστούμε ένα πολύ μεγαλύτερο μουσείο, ή ένα νέο μουσείο για να μπορέσουμε να εκθέσουμε όλο τον αρχαιολογικό πλούτο που φέραμε στο φως» συμπλήρωσε η κ. Αρετή Χονδρογιάννη.

Πηγή 

Wikipedia 

kozani-simantika-arxaiologika-eyrimata-sta-oryxeia-tis-dei

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ 

kozani.